Algemene beschouwingen 2024 SGP Molenlanden

Hieronder de (ingekorte) bijdrage van fractievoorzitter Corné Egas,

Geachte voorzitter,

Daar ligt ie dan, de eerste echte kadernota van dit college. De nota geeft voldoende aanleiding tot discussie in ons lokale parlement. De nota is voor een groot deel in samenspraak met de samenleving, met inwoners, bedrijven, verenigingen, maatschappelijke organisaties en kerken, mooi! Er ligt dan ook heel wat op het bordje van de gemeente, die steeds meer als een netwerkorganisatie de verbinding legt, om samen de uitdagingen van deze tijd op te pakken en verder te brengen. In toenemende mate raakt het overheidsbeleid de keukentafel. Het betreft onze energievoorziening voor gewone huishoudens, de agrariërs in hun bestaan, de aannemers in de bouw, etc. In al deze onzekerheid is het onmisbaar een kompas te hebben, een houvast. De SGP-fractie is er van overtuigd dat de Bijbel ons de juiste koers wijst. Dat de overheid er is als een schild voor de zwakken, een bestuur dat eerlijk en oprecht handelt, een betrouwbaar bestuur.

Voor onze fractie is deze beschouwing een moment om even terug te blikken op het eerste jaar van deze coalitie. Een verbond dat op vertrouwen rust tussen partners, maar waarbij we elkaar niet in een ijzeren greep houden. Geen bondjes of afspraken vooraf, geen overleggen buiten de camera´s om. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we wel één keer zo´n overleg gehad hebben in het afgelopen jaar. Maar verassend was dat de uitkomst van dit overleg in de eerst gehouden vergadering daarna al een tegengestelde uitkomst had...

Kort willen we de diverse programma´s van ons commentaar voorzien:

Programma 1 Wonen, RO en bereikbaarheid

Het college legt het accent op betaalbare woningen, de vraag is wel hoe je dit gaat bereiken, aangezien de grondprijzen gelijk blijven in Molenlanden. Welke creatieve oplossingen heeft het college in petto?  Of verwacht het college de creativiteit vanuit de raad?

We zijn geroepen om een volkshuisvestingsprogramma opstellen in plaats van de woonvisie. Belangrijk hierbij is dat het college de lokale behoefte zelf moet onderbouwen. Bij de woonvisie hebben we onze vragen over de aantallen, aangezien er in de afgelopen periode in kernen waar onvoldoende is gebouwd, zeer veel jongeren helaas zijn vertrokken. Dus een behoefte-onderbouwing is cruciaal, en laten wij oppassen dat wij onze krimp niet zelf organiseren in kernen waar jaren niet is gebouwd. Mogelijk biedt dit volkshuisvestings-programma ook mogelijkheden in kernen waar nu veel woningen worden gebouwd en het er op lijkt dat de aantallen vanuit de woonvisie zijn opgemaakt, terwijl wij horen dat er nog steeds behoefte is.

Hoe gaan we in Molenlanden de extra wooncapaciteit voor 200 asielzoekers oplossen? Heeft het college hier al een visie op, want hoewel we voor de vreemdeling herbergzaam moeten zijn, volgens Gods Woord, is er ook een plicht om voor de starters op de woningmarkt perspectief te bieden. De SGP zou het betreuren, als deze twee ‘vragers’ op de woningmarkt met elkaar concurreren.   

Omgevingsvergunningen 2024, we vragen ons af of het college eens na wil denken over de mogelijkheden vergunningsvrij te bouwen en deze vraag slechts met een melding kan worden afgehandeld. Daarnaast valt in Molenlanden bijna alles onder gevolgklasse 1, wat betekent dat vanuit de Wet Kwaliteitsborging de markt de bouwplantoets bouwbesluit en het buitentoezicht moet organiseren. Dit betekent ook iets voor de bouwleges en daar lezen wij niets over terug in de kadernota. Graag uw reflectie, college?

Tot slot op dit punt, de SGP wil het college uitdagen om innovatieve projecten op te pakken, kijk naar woningen vanuit de fabriek en experimenteer ook met indelingen (artikel RD), 2 laags appartementen; twee onder één kap, etc. Als u belangstelling toont voor deze creatieve woonvormen voor starters, dan doen we u die graag toekomen. Het blijft lastig en elk jaar liggen er moties om goedkope huizen te bouwen. Hoewel het plan in Noordeloos best wel weer hoop geeft. In Leerbroek hebben ze nu een project waarin 10 goedkope woningen zitten van € 282.370,-- v.o.n. https://www.slagboomleerbroek.nl/assets/files/project-slagboom-prijslijst-19-06-2023.pdf. Wat Vijfheerenlanden kan, moeten wij zeker kunnen.

Programma 2

De ambitie om meer bedrijven te hebben die werkgelegenheid bieden aan de lokale bevolking, onderschrijven we. Maar welke invloed hebt u als gemeente hierop? We weten dat onze accountmanager haar uiterste best doet, is dit naar het oordeel van het  college voldoende, of is er uitbreiding nodig? Welke concrete maatregelen hebt u daarbij in gedachten?

Energietransitie

De energietransitie. De gemeentelijke organisatie geeft het goede voorbeeld met haar streven energieneutraal te zijn in 2030. Maar er is meer nodig dan dat goede voorbeeld. Als gemeente geven we invulling aan de energietransitie in regionaal verband, de RES regio. De recente voortgangsrapportage geeft een zonnige indruk van de zon-op-dak ambitie en meldt tegenwind wat betreft de opbrengst uit wind. Het zou zomaar nog eens anders kunnen uitpakken! Wanneer de provincie uiteindelijk bepaalt waar die molens komen, kan het snel gaan. En qua zon vragen wij ons af of de positieve trend van afgelopen jaren lineair doorgetrokken kan worden. Wij zien het als relatief laaghangend fruit wat tot op heden geplukt is maar op gaat raken. De kans op lokale congestie wordt steeds groter en de businesscase is lang niet altijd meer rond te krijgen. Negatieve energieprijzen en het vooruitzicht op einde salderingsregeling spelen daarbij een rol. Een voorbeeld is Energiecoöperatie Nieuw-Lekkerland, het plan voorziet in 730 zonnepanelen, maar is nog niet levensvatbaar wegens gebrek aan deelnemers. 

Als gemeente zetten we in op innovatieve oplossingen blijkens de kadernota. En dat is keihard nodig om de ambities te realiseren. In het kader van onze Molenlandse bijdrage aan het landelijke Klimaatakkoord 2030. Maar zeker niet in de laatste plaats als het gaat om een betrouwbare en betaalbare energievoorziening voor inwoners. 

We roepen het college op nog concreter in te zetten op het stimuleren en faciliteren van innovaties. Niet wachten op high-tech uit Eindhoven of Delft, maar stimuleer en inspireer inwoner en ondernemer hier zelf mee aan de slag te gaan. Als Molenlanden zijn we een waterrijke gemeente. Kunnen we daar niet iets mee? Meer stroomopwaarts aan de Lek, in de gemeente Everdingen hebben inwoners het initiatief genomen voor een gemeenschappelijk warmtenet. Aquathermie uit Lekwater. Het lijkt een interessante business-case te zijn: zonder investering door inwoners zelf zijn ze én van het gas af én 10% goedkoper uit qua energiekosten. Een mooi voorbeeld van lokale innovatie en daadkracht. Stimuleer dat!

Klimaatadaptatie

Wanneer we het hebben over klimaatbeleid, dan verwachten wij in deze nota kaderstelling aan te treffen vanuit een visie op wat klimaatverandering voor Molenlanden gaat betekenen. De stijgende zeespiegel en het veranderende klimaat zijn ook in onze gemeente merkbaar. Periodes van extreme hitte en droogte, wateroverlast door hevige neerslag, het heeft ook gevolgen voor Molenlanden.  Hoe zorgen we voor een veilige, waterrobuuste en klimaatbestendige regio richting 2050? We missen in de kadernota een richting die invulling geeft aan deze uitdagingen. De uitgesproken ambitie “Versterking woon- en leefklimaat door klimaatbewust handelen” en opgesomde maatregelen zijn onzes inziens te mager en geven ons niet de indruk te zijn ontstaan vanuit een doordachte visie op wat klimaatverandering voor Molenlanden kan gaan betekenen. 

Programma 3

In de voorgenomen plannen binnen het programma 3 Welzijn, Sociaal en Cultuur kan onze fractie zich grotendeels goed vinden. Het hoofdthema dat wij aan dit programma willen benoemen, is de veerkrachtige samenleving. Daar waar mogelijk moeten we die stimuleren, faciliteren en initiatieven ontplooien. Bij het terugdringen van het aantal jongeren dat jeugdhulp vanuit de regionale zorgmarkt nodig heeft, lijken we op de goede weg te zijn. Vooral doorgaan daarmee. Het structureel maken van welzijns- en jongerenwerk helpt daarbij. Het geeft zekerheid bij de werkers binnen welzijns- en jongerenwerk en zij worden daarmee nog meer een partner bij het veerkrachtiger maken van onze samenleving. Ter vergelijking: de aanbesteding van de jeugdhulpdienstverlening is hier een gemiste kans. Wat nu Stichting Jeugdteams doet, wordt meer een commerciële partij, terwijl de aard van dit werksoort vraagt om partnerschap rondom de jongeren. We hopen maar dat de aanbesteding goed afloopt.

Als laatste punt in dit programma willen we het herinvoeren van een vorm van schoolzwemmen benoemen. We zouden dit graag willen toejuichen, maar dan moeten we wel zeker weten dat de financiële werkelijkheid ons niet binnenkort dwingt om hier weer op te bezuinigen. Bezuinigen op zaken die nog niet zijn ingevoerd, doen nu eenmaal het minste pijn.

Tot slot nog een kleine opmerking met betrekking tot de zin: “minder inwoners ‘beleven’ armoede”. Armoede wordt met name in gezinnen uiteraard ‘beleefd’, maar naar onze mening vooral ervaren in de portemonnee. Met name de schuldenproblematiek en de uitzichtloosheid vragen een actieve houding van de gemeente.

Programma 4

Inzake Juridische capaciteit: we missen een notitie over legal-tech. Een van de oorzaken van toename in het aantal bezwaarprocedures. Het wordt voor inwoners steeds normaler en makkelijker om bezwaar te maken.

Citaat uit “Binnenlands Bestuur”: “Hey Google/ChatGPT, ik heb vandaag een WOZ-beschikking van de gemeente ontvangen. Ik heb geen idee of er reden is tot bezwaar, wil jij dit controleren? Als er reden is om bezwaar te maken, mag je dit direct doen. Heb je daar vragen over? Tussen 17:00 en 18:00 uur ben ik bereikbaar. En oh ja: doe het zo voordelig mogelijk”

Het is noodzakelijk om de toenemende automatisering en inzet van ‘legal tech’ aan de kant van onze inwoners, waarmee goed onderbouwde bezwaren automatisch ingediend kunnen worden, voor te blijven. Hoe? Juist, door diezelfde automatisering, ofwel de inzet van legal tech. Zet in op werving van juristen die slim kunnen samenwerken met AI en zorg ervoor dat de huidige bezetting deze skills aanleert. Uiteraard met ruimte voor persoonlijk contact en maatwerk in de geautomatiseerde processen. Deze digitale systemen zijn al beschikbaar en verlagen niet alleen de werkdruk drastisch, maar zorgen ook voor een significante verbetering van de dienstverlening.

Financieel meerjaren perspectief

Ons valt op in de samenvattende tabel in de bijlage (Financiële ontwikkelingen 2023-2033) dat er veel PM posten (IHP, Kinderdijk, accommodatiebeleid, Invoering Omgevingswet, gemeentefonds etc) staan. Daar moeten wij wel iets mee. De kunst is wel om hier kosten voor te ramen, anders komen wij waarschijnlijk in de toekomst alleen maar meer tekort. Zonder lastenstijging houden wij het niet vol, als je het tussen de regels leest. De ruimhartige houding van het college richting bijvoorbeeld de voetbalverenigingen, zouden we graag ook zien ten opzichte van de huisvesting voor onze kinderen. Zij hebben geen grote stem in het kapittel, maar vormen wel de toekomst van onze samenleving. De klimaatverandering zorgt regelmatig tot temperaturen van boven de 30 graden in de klaslokalen. We zouden graag zien dat het college voor de verouderde gebouwen structureel geld in gaat zetten.

Voorzitter,

Met u hopen we dat al uw plannen uitgevoerd mogen worden in afhankelijkheid van de Heere. Om Zijn zegen zijn we verlegen.

Laat Uw genâ ons met haar troost verrijken,
En laat Uw werk aan Uwe knechten blijken,
Uw heerlijkheid niet van hun kind'ren wijken;
Uw liefd', Uw macht behoed' ons voor bezwijken;
Sterk onze hand, en zegen onze vlijt;
Bekroon ons werk, en nu, en t' allen tijd'.